WARTOŚCI REFERENCYJNE DLA BADANIA MOCZU
Badanie moczu i jego wartości mogą bardzo dużo powiedzieć o rozwoju infekcji lub innych chorób. m.in. cukrzycy, zapaleniu nerek, zapaleniu układu moczowego, niedokrwistości.
Prawidłowe paramerty:
Cukier (glukoza) </15 mg/dl
Białko 0-10mg/dl
Erytrocyty </5 komórek/ul
Leukocyty </10 komórek/ul
Azotyny ujemne
Bilirubina 10-20 mg/dl
pH 4,5-8
Ciężar właściwy 1,001-1,035
Osad moczu:
komórki nabłonkowe brak bądź pojedyncze
wałeczki brak bądź pojedyncze
kryształy pojedyncze
Do analizy nadaje się najlepiej świeży mocz poranny. Na ogół wystarczy próbka o objętości około 20 mililitrów.
TEST PASKOWY
Ogólne badanie moczu można wykonać za pomocą prostego testu paskowego, który wykaże obecność białka, cukru, azotynów i białych ciałek krwi. Pasek powleczony różnymi odczynnikami zanurza się w próbce moczu. W zależności od stężenia danej substancji w moczu następuje określona reakcja barwna.
BARWA A STĘŻENIE
Mocz jest z natury przezroczysty i ma złocistożółty lub słomkowy kolor. Może być jednak całkiem jasny, gdy jest silnie rozcieńczony na skutek przyjęcia dużej ilości płynów. Niezaspokojone pragnienie powoduje silniejsze zagęszczenie moczu, a co za tym idzie jego ciemniejszą barwę. Jeśli ktoś często oddaje ciemny mocz, świadczy to o tym, że mało pije. Wyraźne zmętnienie lub czerwone zabarwienie moczu wskazuje z reguły na jakieś poważne zaburzenia, które wymagają dalszych badań wyjaśniających jego przyczynę.
Ciężar właściwy moczu informuje o stosunku masy moczu do masy wody, czyli o tym, o ile cięższy jest mocz w porównaniu z wodą. Ta wartość jest uwarunkowana liczbą i masą cząsteczek wydalanych wraz z moczem.
CUKIER W MOCZU
Jeśli stężenie glukozy w surowicy krwi wzrasta powyżej 180mg/dl, jest ona wydalona i w efekcie wykrywalna w moczu. Świadczy to o cukrzycy. Za pomocą paska testującego można z łatwością stwierdzić tak dużą ilość cukru. Pasek nie wykazuje jedynie umiarkowanie zwiększonych wartości. Stwierdzenie glukozy w moczu wymaga niezwłocznych dalszych badań w kierunku cukrzycy.
BIAŁKO W MOCZU
Cząsteczki białka są na ogół za duże w stosunku do porów kłębuszków nerkowych, w których następuje filtracja krwi, więc tylko nieliczne zdołają przedostać się do moczu. Jeśli jednak w moczu stwierdzi się wiele cząsteczek białka, może to być oznaką zmian zapalnych albo uszkodzenia nerek, które sprawiają, że filtr staje się przepuszczalny. Tak dzieje się na przykład u osób chorych na cukrzycę. W przypadku choroby nerek rodzaj i ilość wydalanego białka daje orientację co do rozmiarów uszkodzenia. Chwilowo zwiększona zawartość białka w moczu może też występować przy gorączce oraz po dużym wysiłku fizycznym. W takich sytuacjach bowiem wzmaga się przemiana białkowa w organizmie. W przypadku wykrycia w moczu białka należy zbierać mocz przez 24 godziny, żeby móc określić jego dokładną ilość. Szczegółowych informacji o rodzaju i wielkości wydalanych cząsteczek białka dostarczą badania specjalistycznych.
CZERWONE I BIAŁE CIAŁKA KRWI
Zwiększona liczba czerwonych krwinek w moczu może wskazywać na zapalenie, choroby nowotworowe oraz mechaniczne uszkodzenie nerek i moczowodów, np. kamienie. W każdym wypadku taki wynik wymaga dalszych badań wyjaśniających. Obecność krwi w moczu (krwiomocz) określa się terminem hematurii. Do widocznego zabarwienia moczu na czerwono (makrohematurii) dochodzi jednak dopiero przy dużym wzroście liczby krwinek czerwonych. Pojedyncze komórki natomiast są widoczne tylko pod mikroskopem (mikrohemaruria). Nadmiar krwinek białych (leukocyturia) świadczy o zapaleniu nerek lub dróg moczowych (moczowody, pęcherz, cewka moczowa).
AZOTYNY W MOCZU
W moczu są obecne azotany, które bakterie mogą przekształcać w azotyny. Występowanie w moczu azotynów świadczy o zakażeniu bakteryjnym odprowadzających dróg moczowych. Wymaga to przeprowadzenia badań bakteriologicznych. Do wykazania obecności azotynów wystarczy test paskowy. Przy podejrzeniu zakażenia nerek czy odprowadzających dróg moczowych należy oznaczyć liczbę drobnoustrojów. W tym celu w laboratorium zakłada się z próbki moczu hodowlę bakterii, co oznacza, że hoduje się drobnoustroje na pożywce albo na roztworze odżywczym, po to, by je namnożyć, dzięki temu ułatwić identyfikację, a w razie potrzeby, przeprowadzić testy umożliwiające określenie ich wrażliwości na antybiotyki . Do tego badania pobiera się mocz ze środkowego strumienia, żeby w miarę możliwości uniknąć zanieczyszczenia próbki zarazkami innego pochodzenia (okolicy skóry, rąk).
Po kilku dniach można stwierdzić, czy, i ewentualnie w jakiej ilości, mnożą się zarazki:
- U osób zdrowych nie stwierdza się żadnych bakterii albo stwierdza się bardzo nieliczne. To znaczy, że wynik do 10(do 3)-10(do4) drobnoustrojów na milimetr jest uważany za normalny i wskazuje ewentualnie na zasiedlenie przedniej cewki moczowej. Taki wynik na ogól nie budzi żadnych wątpliwości.
- Przy liczbie ponad 10 (do 4) drobnoustrojów na milimetr moczu zachodzi podejrzenie zakażenia dróg moczowych. W takim przypadku należy przynajmniej powtórzyć badanie,
- Jeśli wynik się powtórzy albo liczba zarazków przekroczy 100 000 na milimetr, na ogól świadczy to o infekcji dróg moczowych wymagających leczenia. Takie infekcje w żadnym wypadku nie są niewinne, nieleczone mogą bowiem rozszerzyć się na nerki i spowodować trwałe uszkodzenia, prowadzące do zaburzeń czynności nerek. W razie podejrzenia zakażenia należy przeprowadzić dalszą diagnostykę i wszcząć właściwe leczenie.
BILIRUBINA W MOCZU
Bilirubina jest czerwonobrunatnym barwnikiem żółciowym. Powstaje z hemoglobiny podczas naturalnego rozpadu czerwonych krwinek. Bilirubina jest transportowana z wątroby drogami żółciowymi do jelita, skąd jest wydalana ze stolcem. Nadaje barwę stolcowi. Jeśli krążenie wątroba- pęcherzyk żółciowy- jelito jest z jakichś względów zaburzone, bilirubina gromadzi się we krwi i w badaniu laboratoryjnym można stwierdzić jej zwiększone stężenie.
Po przekroczeniu określonej wartości dochodzi do żółtaczki:
spojówki oczu, a nawet cała skóra, zabarwia się na żółto. W takim przypadku bilirubina wykrywa się również w moczu. Zwiększone stężenie bilirubiny może być wczesnym objawem uszkodzenia wątroby lub zamknięcia dróg żółciowych przez złogi bądź guz, uniemożliwiające odpływ żółci. Również przy niedokrwistości na skutek wzmożonego rozpadu krwinek czerwonych mocz jest zabarwiony przez bilirubinę.
OSAD MOCZU
Badanie mikroskopowe tak zwanego osadu moczu ma na celu stwierdzenie obecności składników upostaciowanych, jak na przykład komórek, fragmentów tkankowych (wałeczki, nabłonek), bakterii i kryształów.
1.Wałeczki to cylindryczne twory pochodzenia tkankowego (komórkowego), powstające w kanalikach nerkowych. Wskazują na choroby nerek,
2.Tak zwane nabłonki to komórki nabłonkowe normalnie wyściełające kanaliki nerkowe i drogi moczowe (moczowody, cewka moczowa, pęcherz) i których zwiększona liczba wskazuje na toczący się proces zapalny
3.Kryształy w moczu świadczą o ewentualnym tworzeniu kamieni (złogów). Skład złogów wymaga rozpoznania w dalszych badaniach
WARTOŚĆ PH
Wartość pH jest miernikiem zawartości kwasu w moczu, uwarunkowanym przede wszystkim sposobem odżywiania. Wartości pH należy oceniać wyłącznie w powiązaniu z innymi wynikami.
BADANIE BAKTERIOLOGICZNE
Do tego badania pobiera się mocz ze środkowego strumienia, żeby w miarę możliwości uniknąć zanieczyszczenia próbki zarazkami innego pochodzenia (okolicy skóry, rąk).
U osób zdrowych nie stwierdza się żadnych bakterii albo stwierdza się bardzo nieliczne. To znaczy, że wynik do 10³-10⁴ drobnoustrojów na mililitr jest uważany za normalny i wskazuje ewentualnie za zasiedlenie przedniej części cewki moczowej. Taki wynik na ogół nie budzi żadnych wątpliwości.
Zakażenie dróg moczowych
Przy liczbie ponad 10⁴ drobnoustrojów na mililitr moczu zachodzi podejrzenie zakażenia dróg moczowych. W takim przypadku należy przynajmniej powtórzyć badanie. Jeśli wynik się powtórzy albo liczba zarazków przekroczy 100 000 na mililitr, na ogół świadczy to o infekcji dróg moczowych wymagających leczenia. Takie infekcje w żadnym wypadku nie są niewinne, nieleczone mogą bowiem rozszerzyć się na nerki i spowodować trwałe uszkodzenia, prowadzące do zaburzeń czynności nerek.
Ciekawostka:
Taksyfolina naturalna substancja pochodzenia roślinnego (antyoksydant) wykazuje działanie przeciwzapalne, szczególnie spowodowane przez np. chroniczne, bakteryjne i wirusowe infekcje, reakcje autoimmunologiczne, szok termiczny, promieniowanie np. UV oraz ciała obce np. azbest. Patogeny lub fragmenty uszkodzonych komórek organizmu aktywują fagocyty (monocyty, neutrofile, eozynofile, granulocyty obojętnochłonne), które w ognisku uszkodzenia wydzielają prozapalne cytokiny.
Może Cię zainteresować:
Co to jest ta tajemnicza taksyfolina?
Poziom żelaza-badania i wyniki
Źródło: Jak odczytywać wyniki badań labolatoryjnych? Dietlinde Burkhardt, 2005